بياييد بادي به غبغب هايمان بيندازيم!

شايد برايتان جالب باشد كه كتاب هايي از نويسندگان خارجي درباره ي دانشمندان ايراني بخوانيد؛ به ويژه كه اين كتاب ها براي گروه سني نوجوانان نوشته شده باشند. به قول ناشر كتاب، «با اين كه ايرانيان نقش چشم گيري در پيشرفت علم داشته اند، اما در نقل تاريخ علم در سطح جهاني و ملي، كم تر به آنان توجه شده است. گذشته از اين كه ديگران منصفانه به سهم ايران در پيشرفت علم اشاره نكرده اند، خود ما نيز آن گونه كه شايسته است، در معرفي نقش دانشمندان خود در تمدن جهاني نكوشيده ايم تا هم گوشه هايي از تاريخ تمدن بشر را روشن كنيم، و هم اسباب تقويت هويت ملي را به ويژه در جوانان و نوجوانان فراهم آوريم.»
مجموعه ي دانشمندان ايران و اسلام كه فعلاً در سه كتاب به معرفي«خوارزمي»، «ابن سينا» و «ابوريحان بيروني» مي پردازد، جزو كتاب هاي نسبتاً تازه است كه انتشارات فاطمي درباره ي دانشمندان ايراني براي نوجوانان منتشر كرده است. به گفته ي ناشر كتاب، انتخاب و ترجمه ي اين كتاب ها از اين رو در برنامه ي كار انتشارات فاطمي قرار گرفته كه اول نويسندگان آن ها با نثر شيوا و همراه با زبان تصويري زيبا و گويا به معرفي شخصيت و دستاوردهاي علمي اين دانشمندان پرداخته اند؛ دوم اين كه جوانان ايراني از زبان نويسندگان غير ايراني، با فرهنگ و تمدن خود آشنا مي شوند.
هر چند كه ترجمه ي اين دست كتاب ها براي نوجوانان بيسار خوب است؛ اما اميدواريم انتشارات فاطمي به وعده ي خود عمل كند و ما به جز ترجمه ي اين كتاب ها، به نگارش آن ها توسط نويسندگان خوب وطني روي بياوريم.
البته ناگفته نماند كه اين سه كتاب تنها ترجمه نيست؛ بلكه اين كتاب ها پس از ترجمه، توسط«يونس كرامتي»، پژوهشگر تاريخ علم، ويرايش اسنادي شده اند. مترجم با راهنمايي هاي آقاي كرامتي، مطالب كوتاهي را در دورن كادرهايي جدا از متن به آن افزوده است تا فهم مطلب ها براي خواننده آسان تر شوند. مطالبي هم در درون قلاب براي تكميل موضوع اضافه شده است. اين دو كار به جذابيت متن كتاب ها بسيار افزوده و باعث شده كه كتاب ها جذاب تر و خواندني تر شوند. بهتر است بگوييم گاهي جذابيت اين توضيح هاي اضافه، بسيار بيش تر از خود متن است.

خوارزمي
 

كتاب اول
 

خوارزمي، بنيان گذار جبر
نويسنده:كارونابرزين
مترجم:حسن سالاري
چاپ اول:1388
شمارگان:2000نسخه/قيمت:3250تومان.
اين كتاب در 108 صفحه و در پنج فصل تنظيم شده كه شامل:«بغداد در عصر طلايي، زندگي خوارزمي، بنيان گذار اخترشناس و جغرافي دان، ميراث فرهنگي» است. در مقدمه كتاب هم درباره ي سهم مسلمانان در علوم مختلف در دوره ي اوج تمدن اسلامي و نهضت ترجمه صحبت شده است.
ابوجعفر محمد بن موسي خوارزمي، يكي از بزرگ ترين رياضي دانان جهان شمرده مي شود. او با نگارش كتاب«الجبر و المقابله» شاخه ي جديدي از رياضيات به نام جبر را بنيان گذاشت. هدف او، بنيان گذاري يك شاخه در رياضيات نبود و مي خواست كتابي درباره ي حساب كردن با قاعده ي جبر و مقابله كه به ساده ترين و كاربردي ترين مطالب علم حساب مي پردازد، بنويسد؛ چيزهايي كه مردم در مواردي مانند ارث، وصيت، تقسيم دارايي، كارهاي ديواني و بازرگاني، تعيين مساحت زمين ها و كندن نهرها و مسائل ديگر همواره به آن نياز دارند؛ اما اين كتاب او آن چنان اثري بر علم رياضيات داشت، كه نامش بر علم«الگوريتم» كه برگرفته از نام خود او در زبان لاتين است،‌ ماند. الگوريتم پايه ي يكي از فعاليت هاي علمي و نظري كار با رايانه است.
در پايان اين كتاب، قسمتي با عنوان«در گذر زمان» آمده است كه به گاه شماري زندگي خوارزمي و اتفاق هاي مهم آن دوران مي پردازد. سپس در قسمتي به نام «واژه نامه» چند كلمه ي دشوار متن، مانند واژه هاي اختربيني، اسطرلاب و ... توضيح داده شده است. براي تكميل اطلاعاتتان درباره ي اين دانشمند مي توانيد به چند كتاب و چند سايت هم سري بزنيد كه نشاني آن ها در پايان كتاب آمده است.

بيروني
 

كتاب دوم
 

بيروني، استاد اختر شناسي و جغرافيا
نويسنده:بيل شپلر
مترجم: حسن سالاري
چاپ دوم:1389
شمارگان:2000نسخه/ قيمت:4000تومان
اين كتاب هم در 108 صفحه و هفت فصل تنظيم شده است. البته با كمي دقت مي فهميد كه قيمت كتاب نسبت به چاپ اول، حدود 750 تومان گران تر شده است كه رقم قابل ملاحظه اي است.
اين كتاب در بردارنده ي اين عنوان ها است: «نگاهي به سرزمين هاي مسلمانان، پيدايش و گسترش اسلام، مردي بزرگ و پژوهش هايش، درگيري و ناپايداري، در بارگاه مأمونيان، در بارگاه غزنويان، استاد اخترشناسي، نوشته هاي مهم بيروني.»
نكته ي مهمي كه از زندگي جناب ابوريحان بايد بدانيد، اين است كه ابوريحان محمد بن احمد بيروني، درسال 362ق. در خيوه(در ازبكستان امروزي) به دنيا آمد. خانواده ي ايشان شيعه ي او از خاندان سرشناسي نبودند و بيروني با تكيه بر تلاش و كوشش خودش به اين جايگاه والا دست يافت. حتماً آن داستان معروف را درباره ي تلاش براي علم اندوزي بيروني تا دم مرگ شنيده ايد. گويا او هرگز ازدواج نكرد و در طول هشتاد سال، زندگي پر فراز و نشيبي داشت.
او هم عصر ابن سينا بود و در رشته هاي گوناگون دانش،‌ رياضي، جغرافي، زمين شناسي، مردم شناسي، فيزيك و اخترشناسي، سرآمد روزگار خود بود.
كتاب بيروني هم از لحاظ ظاهري، ويژگي هاي كتاب خوارزمي را دارد. شما مي توانيد در اين كتاب؛ اطلاعات خوبي را درباره ي بيروني با زبان ساده پيدا كنيد. در پايان كتاب، گاه شماري زندگي او به صورت مختصر آمده است. در قسمت واژه نامه هم برخي دشوار كه در كتاب آمده، توضيح داده شده و براي اطلاعات بيش تر، نشاني چند سايت و كتاب آورده شده است.

ابن سينا
 

كتاب سوم
 

ابن سينا، شهريار پزشكان
نويسنده:آيشاخان
مترجم:حسن سالاري
چاپ دوم:1389/شمارگان:2000نسخه/ قيمت:4000 تومان.
با خواندن اين كتاب حتماً احساس غرور مي كند كه ابن سينا اين دانشمند و نابغه ي بزرگ، يك ايراني بوده است. مي توان گفت اين جلد، از دو كتاب قبلي جذاب تر است؛ هر چند شايد مباحثي كه درباره ي ما بعد الطبيه(متافيزيك) و نظرات ابن سينا و ارسطو در اين كتاب آمده، كمي براي نوجوانان خسته كننده باشد؛ اما بقيه ي مطالب آن قدر جذاب هست كه اين موضوع را بپوشاند. اين كتاب هم مثل دو كتاب قبلي در 108 صفحه تنظيم شده است. حالا اين كه انتشارات فاطمي چه اصراري داشته كه هر سه كتاب را در 108 صفحه نتظيم كند، ما از آن بي خبريم!
اين كتاب شش فصل دارد كه دربردارنده ي اين عنوان هاست: «پيدايش اسلام،‌ نابغه ي خردسال، پزشك دربار، فيلسوف مسافر، درگذشت يك انديشمند، ميراث ماندگارو»
پايان كتاب هم مانند دو كتاب قبلي، شامل: ابن سينا در گذر زمان، واژه نامه و نشاني چند سايت و كتاب است.
ابوعلي حسين بن عبدالله بن سينا كه در كشورهاي غربي با نام«اويسنا» شناخته مي شود، از بزرگ ترين فيلسوفان و دانشمندان مسلمان است كه دستاوردهاي بسياري در زمينه هاي پزشكي، تاريخ طبيعي، متافيزيك و معرفت ديني داشته است.
مشكلاتي كه او در زندگي به آن ها برخورده آن چنان بوده كه به قول خودش اگر اين مصيبت ها بر كوه و سنگ فرود مي آمد، آن را ذوب مي كرد.
او يك زندگي نامه خود نوشت دارد كه باعث شده ما از زندگي او مطالب زيادي بدانيم. او اين زندگي نامه فشرده را براي شاگردش«ابوعبيد جوزجاني» گفته و او نوشته اين زندگي نامه تا سي سالگي است. بقيه زندگي نامه را خود جوزجاني كه هميشه همراه او بوده، نوشته است.
ابن سينا در غرب به شهريار پزشكان معروف شده است. خدمت و تأثير ابن سينا در علم پزشكي آن چنان بوده كه به پاس خدماتش، نام او را بر يكي از دهانه هاي برخوردي سطح ماه گذاشته اند. يكي از شاعران انگليسي سده ي چهاردهم م. به نام«جفري شوسر»، در مقدمه ي كتاب معروفش به نام«داستان ها كانتربري»، به خوانندگانش مي گويد كه هيچ پزشكي نبايد ابن سينا را فراموش كند.
اميدوارم كه شما هم با خواندن اين كتاب ها بيش از پيش بر ايراني بودن خود بباليد و اين دانشمندان سخت كوش را سرمشق زندگي تان قرار دهيد.
چند راه براي اين كه بتوانيد اين مجموعه ي سه جلدي را بخوانيد
قيمت كتاب ها نسبت به حجمش كمي زياد به نظر مي رسد؛ اما شما مي توانيد براي مطالعه ي اين سه جلد كتاب، چند راه به كار بگيريد:
1-از مدرسه تان بخواهيد كه اين سه كتاب را براي كتاب خانه ي مدرسه تهيه كند و شما آن را از كتاب خانه امانت بگيريد.
2-با دو نفر از دوستانتان قرار بگذاريد و هر كدام يك جلد از اين مجموعه را بخريد و به هم امانت بدهيد.
3-هر سه جلد را با هم نخريد و هر ماه يك جلد از اين كتاب ها را بخريد و مطالعه كنيد.
4-كتاب ها را از نمايشگاه هاي كتاب كه تخفيف خوبي هم دارند، تهيه كنيد.
5-دسته جمعي در يك طومار، از انتشارات فاطمي بخواهيد كه كمي فتيله را پايين بكشد و قيمت كتاب ها را پايين بياورد!!! و تهديد كنيد كه اگر اين كار را نكند... .
منبع: نشريه انتظار نوجوان، شماره 74.